Çok Yüksek Güvenlikli Ortamlar İcin SIL Sertifikasyonu
Avrupa Birliğinin ATEX yönetmelikleri içinde yanıcı maddelerin üretildiği veya proses edildiği ve bunun sonucu olarak patlama riskli atmosferin oluşabileceği tesis ve sistemlere uygulanır. İşletme firmalarını ilgilendiren ATEX yönetmeliği IEC/EN 61508 (Elektriksel / Elektronik / Programlanabilir Elektronik Güvenlikle İlgili Sistemlerin Fonksiyonel Güvenliği) standartları işletmelere tehlikeli işlemler için güvenlik performansı gerekliliklerini belirleme konusunda yardımcı olan ikincil koşulları tanımlar.
Bu yönetmelik Ex-korumalı cihazların, tasarım, sertifikasyon, üretim ve kalite güvencesini tanımlayarak pazarlanmasını regüle eder. Ayrıca işaretleme, işletme talimatları ve uygunluk beyanlarını da belirtir. Yönetmeliklerde yer alan cihazlara yönelik gereksinimler standartlarca farklı koruma tiplerini kullanarak kapsanır ve uygulanır.
EU yönetmeliği 96/82/EU yüksek tehlike arz eden tesis ve sistemler için düzenlenmiştir. Bu EU yönetmeliğinden türetilen IEC/EN 61508 standartları dünya çapında geçerlidir ve bir endüstriyel tesiste güvenliği belirler ve uygularken toplam yaklaşımı tartışır.
Bu standartlar, Emniyet Ölçümleme Sistemlerini tanımlamak için hidrokarbon , petrol ve gaz endüstrilerinde yaygın olarak benimsenmiştir ve Emniyet Ölçümleme Sistemlerinin emniyetini ve kullanılabilirliğini arttırmanın bir aracı olarak güvenilirliğini korumak ve performansı artırmaktır.
SIL sertifikası bir sistemin SIF (Safety Instrumented Function) güvenilirliğini belirtir. SIF, herhangi bir işlem sırasında oluşabilecek tehlikeli bir durumun algılanması ve bu durumunun engellenmesi fonksiyonudur. SIF fonksiyonu belirli bir işlemi kontrol eder. Her bir işlem için ayrı bir SIF fonksiyonu gereklidir. Bununla beraber SIF fonksiyonlarının tümü SIS (Safety Instrumented System) sistemini oluşturur. SIS, sistemin tümünü kontrol eden ve tehlikeli durumlarda sistemi güvenli bir duruma getiren kontrol sistemidir.
Bu emniyet bütünlük derecesi SIL (Safety Integrty Level) diye adlandırılır. Amacı uygulanabilecek maksimum fonksiyonel güvenilirliği sağlayarak, sistematik, donanımsal, mimari kısıtlamalardan kaynaklı tesadüfi hataların tanınması ve kontrol altına alınması hedeflenmiştir. Güvenlik aygıt fonksiyonu tarafından sağlanan risk azaltma miktarını ölçmek için kullanılan araçtır. Cihazın kabul edilebilir hata oranını değerlendirir. Bu amaçla 4 farklı SIL seviyeleri oluşturulmuştur. Her seviye güvenlik fonksiyonunun arıza olasılığı için bir aralığa karşılık gelir.
“Fonksiyonel Emniyet” terimi bir sistemdeki tüm SIF fonksiyonlarını başarılı bir şekilde gerçekleşmesi ve bunun sonucunda işlem sırasında oluşan riskin kabul edilebilir bir düzeye inmesi durumunu ifade eder.
Algılanan ilişkili risk ne kadar yüksekse, güvenlik sistemi için gereken performans da o kadar yüksektir ve bu nedenle SIL derecelendirmesi sayısı da artar. SIL seviyesi yükseldikçe sistemin arıza yapma olasılığı azalır ve sistem performansı yükselir. Bununla beraber sistemin maliyeti artar.
SIL sınıflandırılmasında kullanılan birçok kritik parametre hata oranlarından hesaplanabilir. En önemli parametreler PFD (Talep Durumunda Arıza Yapma Olasılığı) ve tersi kullanımı olarak RRD (Risk Azaltma Faktörü) olarak ifade edilmektedir. Bu güvenlik fonksiyonunun çalışmayacağı ortalama olasılığı belirtir. Bu, yalnızca güvenlik fonksiyonu tehlikeli bir durumda, izlenen sistemi belirlenmiş ve güvenli konuma getirmek üzere talep edildiği zaman gerçekleşir. Ayrıca güvenlik fonksiyonu yılda bir kereden az talep görür.
SIL sertifikası sistemin bütünüyle ilgili bir güvenlik seviyesidir. Sistemdeki herhangi bir elemanın ya da bileşenin SIL seviyesi olmaz. Sistemdeki ekipmanlar SIL sertifikasına sahip bir sistemde kullanılmaya uygun ya da uygun değil şeklinde sınıflandırılmalıdırlar. Ayrıca sadece sistemde kullanılan elemanların ya da bileşenlerin SIL seviyesine uygun olması sistemi SIL seviyesine uygun yapmaz. Bir sistemin herhangi bir SIL seviyesine uygun olabilmesi için sistemin bütününün incelenmesi gereklidir.
|
SIL Seviyesi
|
Güvenilirlik
|
Talep Durumunda Arıza Yapma İhtimali
|
Risk Azaltma Faktörü
|
|
SIL 4
|
> %99.99
|
%0.01 ve %0.001 arası
|
10000 ve 100000 kat arasında
|
|
SIL 3
|
%99.9 ve %99.99 arası
|
%0.1 ve %0.01 arası
|
1000 ve 10000 kat arasında
|
|
SIL 2
|
%99 ve %99.9 arası
|
%1 ve %0.1 arası
|
100 ve 1000 kat arasında
|
|
SIL 1
|
90% ve %99 arası
|
%10 ve %1 arası
|
10 ve 100 kat arasında
|